هقته شانزدهم
یاد مرگ
یکی از روشهای بسیار مؤثر در گسترش اعتقاد به معاد، زنده نگه داشتن «یاد مرگ» در جامعه است. پذیرش این پدیده طبیعی و قبول حتمی بودن مرگ قبل از فرا رسیدن آن، زمینه را برای پذیرش تعالیم آسمانی و زندگی در راستای اهداف و برنامههای دینی آماده میسازد. به همین دلیل، در آیات و روایات به زنده نگه داشتن یاد مرگ و اثرات سازنده و تعالیبخش آن تأکید فراوان شده و احادیثی همانند «اِکْثروا ذِکرَ المَوت» و «اِستَعِدّوا بالمَوت» احادیث فراوان و متواتری در این زمینه وارد شده است.1
تأکید بر قابل دسترس بودن قبرستان مسلمین و پیشبینی اجر اخروی برای زیارت اهل قبور، محترم بودن جنازه مسلمین و اصرار بر کفن و دفن مناسب، تشییع جنازه و اذکار مربوط به آنها، برپایی مراسم ویژه و برگزاری مجالس تذکار، وعده ثوابهای فراوان اخروی برای آنها، همه و همه در این راستا قابل توجیه و تفسیر میباشد که «یاد مرگ» و موقت بودن زندگی دنیوی و پایداری زندگی اخروی باید در جامعه زنده باشد و به صورت مشهود و ملموس ارائه شود. خوشبختانه در دو دهه گذشته، نمود عینی و بارز این تحول آفرینی را در تشییع جنازه مطهر شهدای گرانقدر انقلاب اسلامی شاهد بودهایم که پیکر مقدس آن «زندگان جاوید» نیز طراوت و شادابی خاصی در زندگی «مردگان زنده» به وجود میآورده است و عطر روحبخش پویایی و تعالی را در فضای جامعه میپراکنده است.
نکته قابل تأمل آن است که زندگی براساس فرهنگ غرب میتواند این اثر بخشی را از پدیده «مرگ» و آثار مترقب بر آن بگیرد. چنان که در شهرهای بزرگ و در زندگی آپارتمان نشینی و شهر نشینی مواردی از آن، هر چند اندک اما قابل توجه، به چشم میخورد که قبرستانها به دلایل قابل قبول یا غیر قابل قبول از شهر دور شدهاند و مردگان نیز با سفارش تلفنی به خاک سپرده میشوند! زنده بودن یاد مرگ، اشتیاق به زندگی اخروی را ایجاد میکند و این اشتیاق زمینه رشد فضایل اخلاقی و دوری از رذایل نفسانی را موجب میشود. قرآن کریم با ندای «فَتَمَنّوا المَوت اِنْ کُنْتُم صادِقین»2 مؤمنان واقعی را از غیر مؤمنان با ملاک اشتیاق به مرگ تمییز میدهد و حضرت علی(ع) با فریاد «وَالله لابنُ اَبی طالِب آنس بِالمَوت مِنَ الطِفل بَثَدی اُمِهِ»3 رمز خداجویی و کمالیابی خویش را تبیین میکند.
امام صادق ـ علیه السلام ـ در اثرهای زنده نگهداشتن «یادمرگ» میفرماید:
«ذِکرالموتِ یُمیتُ الشَهواتِ و یَقلعُ مَنابِت الغَفلَة و یُقوّی القَلبَ بِمَواعِدِالله وَ یُرق الطَبع وَ یُکسر اَعلام الهُدی و یَطفیء فارالحرصِ وَ یحقرُ الدنیا؛4 یاد مرگ شهوتها را میمیراند و ریشههای غفلت را از بین میبرد و قلب انسان را با وعدههای الهی محکم میگرداند و روحیه انسان را رقیق و لطیف میسازد و نشانههای هوا و هوس را میشکند و آتش حرص را خاموش و دنیا را در چشم انسان کوچک میسازد.»
پیامبر اکرم(ص) در تأثیر تشییع جنازه بر یاد مرگ و اعتقاد به آخرت فرمودند:
«وَاتّبِعُوا الجَنائِز تذکرکُم الآخِرَة؛5 مردگان را تشییع نمایید که این امر شما را به یاد آخرت میاندازد.»
برگرفته از سایت دارالقرار
علی و یاد مرگ
حکمت 380:
چه بسیار کسانی که در آغاز روز بودند و شب نبودند .(نگاه علی یک نگاه لطیف و تمسخر آمیز است ).دنیایی که به آن خو گرفته بودند تمام شد و آخرتی که فکر نمی کردند رسید .به بعضی از آنها ما حسادت می کنیم و می گوییم :عجب زن و بچه ای،عجب خانه ای و مقامی ،…این دنیا چیزی ندارد که شما بخواهید حسادت کنید .در دنیا هیچوقت قدر زبان ،چشم و…نمی دانید مگر از مرگ ها عبرت بگیرید و با مرگ انس داشته باشید .مرگ به انسان قدرت می دهد .انسانی که در مقابل مرگ دیگران ضعیف می شود و بر می گردد انسان ضعیفی است ولی انسان کامل و عاقل به قدرت می رسد .زنده بودن بالاترین نعمت است .عبرت گیری برای زندگی بهتر .
خداوند فرشته ای دارد که وظیفه دارد در بین همه ی مخلوقات فریاد بزند:بزایید برای مردن و فراهم کنید برای نابود شدن ،پایه های خود را بساز برای از بین رفتن،عواطف خود را نشر دهید برای روزی که قطع می شود .مهربانی خود را بذل و بخشش کنید ،هیچ کدام از چیزهای این دنیا نمی ارزد که تو سر سوزن از آخرت را از دست بدهی .انسان عتقل کسی است که هر کاری حتی کارهای مادی که می خواهد انجام دهد با نیم نگاهی به آخرت است .
حکمت203:
مردم!تقوای خدا را پیشه کنید که اگر آشکار یا پنهان کنید می شود.یاد مرگی باشید که اگر فرار کنید ،شما را می گیرد .یاد مرگی باشید که اگر او را فراموش کنید او شما را فراموش نمی کند .از این مرگ هیچ راه فراری نیست .به مرگ فکر کنید.آیا واقعا مرگ بد است؟؟؟یکی از دعا های بچه داخل رحم این است که خدایا اینجا را از من نگیر.
راستی !می دانید L بچه داخل رحم مادر می خندد ،گریه می کند ،ناراحت می شود ،عبادت می کند،به آسمان نگاه می کند به خدا و به حسین سلام می دهد!!!
